Sáng thứ Bảy, 12-4-2025, tại Viện Hàn lâm KHXH Việt Nam, số 1 Liễu Giai, Ba Đình, Hà Nội, Hội Ngôn ngữ học Hà Nội và Viện Ngôn ngữ học đã long trọng tổ chức Hội thảo khoa học Quốc gia với chủ đề Tiếng Việt trên đường hiểu biết và khám phá nhân Kỉ niệm 90 năm ngày sinh GS.TS Hoàng Văn Hành.
Hội thảo này là cuộc gặp mặt của các thế hệ ngôn ngữ học khắp nơi, đến từ các trường đại học, các viện nghiên cứu, các cơ sở đào tạo sinh viên, học viên cao học, nghiên cứu sinh trong cả nước. Bà Trương Thị Hồ, phu nhân của GS.TS Hoàng Văn Hành cùng các con cháu cũng đã đến dự.
Ban Tổ chức Hội thảo đã nhận và chọn lọc 86 báo cáo (của 103 tác giả) để in thành sách với tên gọi Ngôn ngữ học trên đường hiểu biết và khám phá. Cuốn sách được chia thành 3 phần: Phần I. Cống hiến và tiếp nối (19 báo cáo, 22 tác giả); Phần II. Những vấn đề Ngôn ngữ học (52 báo cáo, 66 tác giả); Phần III. Những kỉ niệm (15 bài viết, 15 tác giả).
Hội thảo này không chỉ là một cuộc sinh hoạt khoa học, mà còn là một cuộc gặp mặt ấm áp, thân tình giữa những nhà khoa học, nhà giáo thuộc nhiều thế hệ khác nhau, để ghi nhận, tôn vinh và tri ân những đóng góp to lớn của GS.TS Hoàng Văn Hành cho nền ngôn ngữ học nước nhà.
GS.TS Hoàng Văn Hành sinh ngày 3 tháng 10 năm 1934 tại thôn Tình Quang, xã Giang Biên, huyện Gia Lâm (nay là Phường Giang Biên, Quận Long Biên), Hà Nội. Ông từng là Hiệu trưởng Trường Phổ thông Hoàng Văn Thụ, Trưởng Phòng chuyên môn – Ty Giáo dục tỉnh Hòa Bình, từng học tại Trường Đại học Tổng hợp Rostov trên sông Đông, Liên Xô.
Những năm 1961 – 1964, ông được Nhà nước cử đi học ở Liên Xô trước đây. Về nước, ông công tác ở Viện Ngôn ngữ học từ năm 1964 đến khi về hưu năm 2001.
Trong suốt gần 50 năm công tác tại Viện Ngôn ngữ học, GS.TS Hoàng Văn Hành đã có những cống hiến to lớn cho đất nước nói chung, cho sự nghiệp giáo dục và ngành ngôn ngữ học nói riêng. Ông là nhà giáo đã đào tạo được nhiều thế hệ cán bộ nghiên cứu và giảng dạy ngữ văn, có nhiều người đã trở thành những nhà giáo, nhà khoa học có tên tuổi.
Là một trong số những chuyên gia có công lao đặt nền móng, xây dựng và phát triển ngành ngôn ngữ học ở nước ta, tác giả của nhiều công trình khoa học quan trọng, có đóng góp to lớn vào công cuộc giữ gìn sự trong sáng và chuẩn hoá tiếng Việt, hoạch định chính sách của Ðảng và Nhà nước đối với tiếng nói và chữ viết của các dân tộc thiểu số ở Việt Nam, ông là chuyên gia hàng đầu về Từ vựng học Tiếng Việt, đặc biệt có nhiều công trình có giá trị về cấu tạo từ, từ láy và thành ngữ tiếng Việt.
Là Viện trưởng kiêm Phó tổng biên tập, GS. TS Hoàng Văn Hành đã có những cống hiến to lớn cho sự nghiệp xây dựng và phát triển Viện Ngôn ngữ học và tạp chí Ngôn ngữ. Là Phó Chủ tịch Hội Ngôn ngữ học Việt Nam, Người sáng lập và là Chủ tịch đầu tiên của Hội Ngôn ngữ học Hà Nội, GS.TS Hoàng Văn Hành có nhiều đóng góp cho sự nghiệp xây dựng và phát triển ngành Ngôn ngữ học nước nhà. Đặc biệt, ông là người có công lao duy trì và phát triển chương trình hợp tác song phương Việt-Xô nghiên cứu về ngôn ngữ các dân tộc thiểu số ở Việt Nam.
Với những đóng góp to lớn của mình, ông được Ðảng và Nhà nước tặng thưởng nhiều huân huy chương cao quý: Huân chương kháng chiến chống Mĩ, cứu nước hạng nhất, Huy chương Vì sự nghiệp báo chí, Huy chương Vì sự nghiệp phát triển dân tộc miền núi, Huy chương Vì sự nghiệp khoa học, công nghệ, Huy hiệu 40 năm tuổi Ðảng, Giải thưởng nhà nước về khoa học công nghệ: Công trình tập thể “Từ điển tiếng Việt” (Hoàng Phê chủ biên).